چرم وگان یا چرم گیاهی چیست؟

چه اطلاعاتی قبل از خرید چرم وگان یا گیاهی باید داشته باشید؟

منبع: تیری ترایب ^[1] تاریخ انتشار: ۱۸ مه ۲۰۲۰

نویسنده: سارا بریز^[2]

مترجم: هدا فهیم تاریخ: ۲۰ آبان ۹۹

تخمین زمان مطالعه:‌۶ دقیقه

امروزه مردم روز به روز بیشتر راجع به اینکه کالایی که می‌خرند چطور و چگونه به زمین و محیط زیست آسیب می زند آگاه می شوند، لذا استفاده از چرم گیاهی یا وگان بیش از پیش محبوبیت یافته است.

شما بعنوان یک خریدار آگاه، احتمالا ًراجع به مشکلات زیست محیطی ناشی از صنعت چرم حیوانی شنیده اید و شاید جزء آن دسته افراد باشید که می‌خواهند از محصولات جایگزینی استفاده کنند که با پیروی از اصول اخلاقی ساخته شده‌اند.

در این صورت شاید شنیدن عبارت “چرم وگان یا گیاهی” برایتان تعجّب آور باشد !

چرم گیاهی دقیقاً چیست؟ آیا این نوع چرم واقعاً پایدارتر از چرم حیوانی است؟ این مادّه چطور و چگونه می‌تواند مانع از گسترش استفاده‌ی چرم حیوانی شود؟ اینها پرسش‌هایی است که بسیاری از خریداران آگاه می‌خواهند جواب آنها را بدانند؛ لذا ما در این نوشته پاسخی جامع برای جواب به این سؤالات فراهم کرده ایم.

چرم گیاهی چیست؟

تاریخچه — اولین چرم مصنوعی که محبوبیت جهانی یافت *نایوگاید* بود، در سال ۱۹۲۰این چرم مصنوعی را کمپانی لاستیک‌سازی امریکایی تولید کرد.

منشاء چرم گیاهی به اواخر قرن نوزدهم در آلمان برمی‌گردد. با شعله ور شدن آتش هر دو جنگ جهانی، چرم حیوانی نیز از جمله کالاهایی بود که جیره‌بندی شد. در نتیجه کارخانه‌های چرم‌سازی آلمان به دنبال جایگزینی، برای چرم حیوانی رفتند.

این کارخانجات در نهایت به نوعی چرم به نام پرستاف^[3] دست یافتند که در حقیقت از پالپِ کاغذ ِتغییر داده شده و لایه لایه تولید شده بود. این مادّه قابلیت استفاده به عنوان جایگزینِ چرم را در هر محصولی که برای تولیدش از چرم حیوانی استفاده می‌شد داشت؛ برای مثال می‌شد برای تولید کیف، کمربند، جعبه و دیگر وسایل از آن استفاده کرد.

با این حال پرستاف دوام چندانی نداشت و در نهایت محبوبیت خود را بین مردم از دست داد. اولین چرم مصنوعی که محبوبیت جهانی یافت نایوگاید^[4] بود، در سال ۱۹۲۰این چرم مصنوعی را کمپانی لاستیک‌سازی امریکایی تولید کرد. مصرف کنندگانش این چرم مصنوعی را، بخاطر دوام و ظاهری که شبیه به چرم طبیعی داشت، دوست داشتند.

امّا از چه زمانی واژه‌ی چرم مصنوعی تبدیل به چرم وگان یا گیاهی شد؟

واژه ی چرم گیاهی در جهان مد در حدود سال ۲۰۱۰ پدیدار گشت. در این زمان طرّاحان معروفی چون استلا مک کارتنی^[5] بدون استفاده از چرم طبیعی شروع به تولید لباس و لوازمات جانبی با کیفیت ِبالا کردند. دلیل این طراحان برای کارشان این بود که آنها نوعی سبک زندگی گیاهی و اخلاقی برای خود برگزیده بودند و در همین راستا چرم مصنوعی نیز به طور طبیعی با عنوان چرم غیر حیوانی یا وگان معروف شد.

امروزه چرم گیاهی از مواد اوّلیه‌ی بسیار مختلفی تولید می‌شود و نام‌های مختلفی نیز دارد که از جمله آنها می‌توان به: “leatherette”, “faux leather”, “vegan leather”, “PU leather” and “pleather”، ” Mushroom leather” و ” Leaf leather” اشاره کرد.

به طور کلّی و در بین مردم این تعریف از چرم گیاهی کاملاً پذیرفته شده است: “هر چرمی که در تولید آن از هیچ‌گونه ماده‌ی حیوانی استفاده نشده باشد و در عین حال کیفیت و ظاهر چرم طبیعی را داشته باشد چرم گیاهی یا وگان نامیده می‌شود“.

در اصل چرم گیاهی فقط به یک دلیل گسترش یافت: هزینه. استفاده از الیاف و پلاستیک برای تولید چرم برای کارخانه داران و خریداران بسیار ارزانتر تمام می شد.

چرم گیاهی چگونه ساخته می‌شود؟

فرایند تولیدِ کلّی چرم گیاهی شامل موارد زیر است:

۱-انتخاب ماده‌ی پایه: ماده‌ی پایه به طور معمول، الیاف کتان یا پلی استر است.

۲-انتخاب نوع پلاستیکی که به عنوان اتّصال دهنده قرار است استفاده شود و معمولا ً از پلی وینیل کلراید (PVC) یا پلی اورتان (PU) استفاده می‌شود.

۳-اتّصال ماده‌ی پایه به پلاستیک: در این مرحله پلاستیک، ذوب شده و در تاروپود الیاف نفوذ می‌کند.

۴-برش چرم به‌دست آمده و استفاده از آن برای تولید وسایل و لباس‌های مورد نظر مصرف کنندگان.

امروزه یک خریدار آگاه صرفاً به هزینه فکر نمی‌کند، بلکه می‌خواهد در عین کاهش اثرات منفی حاصل از خرید کردن بر محیط زیست، بهره‌کشی از حیوانات را نیز کاهش دهد.

البته باید توجّه داشت که فرایند تولید همه‌ی انواع چرم گیاهی مشابه با هم نیست، فرایند ذکر شده در بالا مرسوم‌ترین فرایند تولید چرم گیاهی است که در عین حال یکی از مضرترین روش‌ها برای محیط زیست هم هست. چرم‌های گیاهی که به این روش تولید می‌شوند تا حد زیادی با دوام و ضدّ آب هستند، با این حال برای تولید آنها از مواد شیمیایی سمّی استفاده می‌شود و همچنین قابل بازیافت هم نیستند.

اما امروزه یک خریدار آگاه صرفاً به هزینه فکر نمی‌کند، بلکه می‌خواهد در عین کاهش اثرات منفی حاصل از خرید کردن بر محیط زیست، بهره‌کشی از حیوانات را نیز کاهش دهد.

نکته‌ی هیجان انگیز راجع به چرم‌های گیاهیِ جدید این است که امروزه ممکن است آنها را از موادّ طبیعی چون قارچ‌ها، برگ درختان، برگ موز، آناناس، کاغذ و چوب پنبه تهیه کرد.

آیا چرم گیاهی یک مادهّ‌ی پایدار است؟

تا به اینجا ما فهمیدیم که چرم گیاهی چیست و چطور تولید می‌شود. حالا می‌خواهیم بدانیم که آیا چرم گیاهی واقعاً ماده‌ای سازگار با محیط زیست هست یا نه؟

واقعیت این است که اگرچه برخی انواع چرم گیاهی سازگار با محیط زیست هستند، ولی بسیاری از آنها چنین نیستند.

در حقیقت، چرم حیوانی بسیار پایدارتر از چرم گیاهی است. برخی افراد معتقدند که چرم حیوانی با محیط زیست سازگارتر است چرا که دوام بیشتری داشته و زیست تخریب پذیر نیز هست. اگرچه این موضوع درست است، اما هزینه‌ی زیست محیطی پرورش گله‌های گاو و تولید چرم به مراتب زیان‌بارتر است.

در گزارشِ صنعت ِجهانی مد در سال ۲۰۱۷، اثرات زیست‌محیطیِ منفی چرم حیوانی و دیگر پارچه‌های محبوب به صورت مستقیم با یکدیگر مقایسه شدند. نتیجه‌ی این مقایسه کاملاً روشن بود: چرم حیوانی نسبت به دیگر مواد حتی چرم‌های گیاهی ضرر بیشتری برای محیط زیست دارد. در واقع پرورش گله‌های گاو برای استفاده از گوشت و چرم آنها یکی از دلایل اصلی جنگل‌زدایی و آتش‌سوزی در جنگل های استوایی آمازون است.

در گزارش صنعت جهانی مد ۲۰۱۷ آمده چرم حیوانی نسبت به دیگر مواد حتی چرم‌های گیاهی ضرر بیشتری برای محیط زیست دارد.

و امّا در رابطه با چرم‌های گیاهی، در اصل بهتر است که آنها را به سه دسته‌ی اصلی تقسیم‌بندی کرد: از بدترین گزینه‌های موجود تا بهترین انواع چرم‌هایی که پایدار و سازگار با محیط زیست هستند.

۱-چرم پلی وینیل کلراید (PVC): بهتر است از این نوع چرم صرفنظر کرد. در فرایند تولید چرم PVC ، مواد شیمیایی مضرّی چون فتالات^[6] و دیگر مواد شیمیایی مختل کننده‌ی غدد درون ریز بدن تولید می‌شود؛ این ترکیبات زیان‌آور حتی تا زمان فروش محصول به صورت گاز از چرم PVC خارج شده و فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از طرف دیگر PVC 100% قابل بازیافت یا زیست تخریب پذیر نیست. در طول زمان، چرم PVC به میلیون‌ها ذرّه ی کوچک به نام میکروپلاستیک^[7] تبدیل می‌شود که این ذرّات در ادامه وارد زنجیره‌ی غذایی انسان و حیوانات می‌شوند.

۲-چرم پلی اورتان (PU): این نوع چرم بهتر از چرم PVC است اما گزینه‌ای عالی هم نیست. به طور کلّی فرایند تولید چرم پلی اورتان^[8] نیاز کمتری به مواد شیمیایی دارد. با این حال این چرم همانند چرم PVC قابل بازیافت یا زیست تخریب نیست. برخی از کمپانی‌ها، به تازگی از چرم alter nappa استفاده می‌کنند، این چرم در واقع بر پایه‌ی چرم پلی اورتان تولید شده و برای پوشش‌دهی آن از 50% روغن گیاهی استفاده می‌شود.

۳-چرم گیاهی حاصل از گیاهان: این چرم بهترین گزینه برای یک خریدار آگاه است! این دسته از چرم‌ها از گیاهانی چون آناناس، چوب پنبه و برگ درخت تولید می‌شوند. پایه‌ی اصلی این چرم، طبیعی بوده و بنابراین 100% زیست‌تخریب پذیرند. در این نوع چرم‌های گیاهی از پوشش‌های مختلفی استفاده می‌شود اما دو پوشش اصلی مورد استفاده BOPP و پلی لاکتیک اسید^[9] است. این دو نوع پوشش اگرچه که بهترین انتخاب نیستند اما ضرر آنها برای انسان و محیط زیست بسیار بسیار کمتر است. این پوشش‌ها، از خود مواد شیمیایی آزاد نکرده و برخی از آنها حتی زیست تخریب پذیر هم هستند.

آیا چرم‌های گیاهی با دوام هستند؟

چرم وگان ، دوام بسیار بالایی دارند، به خصوص اگر به دقّت و صحیح از آنها نگهداری کنید. — ***چرم وگان، دوام بسیار بالایی دارند، به خصوص اگر به دقّت و صحیح از آنها نگهداری کنید.***

اوّلین انواع چرم مصنوعی که تولید شد کیفیت و دوام چندانی نداشتند. خوشبختانه امروزه چرم‌های پلی اورتان و چرم‌های تولیدی از گیاهان نه تنها به اندازه ی کافی با دوام و با کیفیت هستند، بلکه نگهداری از آنها نیز آسان است.

فرایند تولید چرم های گیاهی شامل فشردن لایه‌های مادّه‌ی اولیه ی چرم، و سپس پوشاندن چرم فشرده با لایه‌ی خارجی مقاوم و ضدّ آب است، لذا محصولات تولید شده از این نوع چرم، دوام بسیار بالایی دارند، به خصوص اگر به دقّت و صحیح از آنها نگهداری کنید.

با رعایت نکات زیر می‌توانید چرم گیاهی خود را تا سال‌های سال، سالم و زیبا نگه دارید:

۱-مواظب باشید لایه‌ی بیرونی چرم گیاهیِ کالای شما خشک نشود. برخی از انواع چرم گیاهی در اثر حرارت بالا و قرار گرفتن در معرض آفتاب دچار ترک خوردگی می‌شوند.

۲-برای اینکه از چرم خود بهتر مراقبت کنبد یک دستمال نرم را به اندکی روغن بچه یا حتی روغن چرم تجاری آغشته کرده و به آرامی آن را روی سطح چرم بمالید. این کار را هر شش ماه یکبار انجام دهید. در صورتی که در کمتر از شش ماه مشاهده کردید که ظاهر چرم خشک شده است می توانید زودتر از موعد این کار را انجام دهید. توجه داشته باشید که قبل از روغن زدن کل ّمحصول، ابتدا یک بخش کوچک از چرم که در معرض دید نیست را با روغن موررد نظر آغشته کنید تا مطمئن شوید که رنگ چرم تحت تأثیر روغن قرار نمی‌گیرد.

۳-توجّه داشته باشید برخی رنگ‌ها می ‌توانند ماده ی رنگی شیمیایی را به مواد دیگر منتقل کنند، مثلا جین های تیره رنگ می توانند سبب تغییر رنگ چرم های گیاهی با رنگ روشن شوند.

۴-برای تمیز کردن چرم گیاهی، از یک قطره صابون ملایم که با آبِ نیم گرم مخلوط شده استفاده کنید. یک دستمال نرم را به این محلول آغشته کنید و به آرامی روی سطح چرم بمالید، سپس مخلوط آب و صابون روی سطح کیف را با یک پارچه‌ی نمدار دیگر خشک کنید.

سخن آخر

تا به اینجا مشخص شد که محصولات تولید شده از چرم گیاهی پایدار، سازگار با محیط زیست و بسیار با کیفیت بوده و تا سال‌های سال قابل استفاده هستند. چرم گیاهی همین الان هم یک گزینه‌ی پایدار محسوب می شود و روز به روز هم بیش از پیش بهبود می یابد. چرم وگان

اگرچه که هیچ یک از چرم‌های گیاهی عالی و بی نقص نیستند، امّا امیدواریم که با خواندن این متن اطلاعات مکفی را به دست آورده باشید و دفعه‌ی بعد که به خرید می روید از بین گزینه های موجود بهترین انتخاب ممکن را داشته باشید.

همچنین بخوانید:‌ از مد آهسته چه می‌دانید؟

همچنین بخوانید:‌ تاریخچه دامن از دوران باستان تا به امروز از همین مترجم

همچنین بخوانید:‌فیلم‌های دیدنی تاریخ مد

پانوشت‌ها:

^[1] https://treetribe.com/blogs/tree-tribe-vibe/what-is-vegan-leatherچرم وگان

^[2] Sarah Breeze

^[3] Prestoff

^[4] Naugahyde

^[5] Stella McCartney

^[6] phthalate

^[7] microplastic

^[8] Polyurethane